SV – Những ngày cuối năm, hình ảnh những bạn trẻ quây quần tập hát Xoan, cười nói rộn ràng giữa không gian quán cà phê hay sân trường đã thu hút nhiều sự chú ý trên mạng xã hội. Đó là sản phẩm của dự án “Bến Đình Xoan – Điểm hẹn di sản giữa lòng phố” do nhóm sinh viên lớp Quản trị thương hiệu 3, Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, ĐHQGHN thực hiện. Dự án đang chuẩn bị cho minishow “Diệu Thanh Xoan” vào ngày 30/11 tại Chill Desk Coffee, đánh dấu nỗ lực của thế hệ trẻ trong việc đưa Hát Xoan Phú Thọ đến gần hơn với giới trẻ.
Bắt đầu từ những điều nhỏ nhất
Với mong muốn đưa Hát Xoan Phú Thọ – Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại đến gần hơn với giới trẻ, nhóm đã chọn cách bắt đầu từ những điều nhỏ: một chiếc điện thoại để quay, vài mét sân để tập, một không gian cà phê ấm cúng để kể chuyện di sản theo “ngôn ngữ” của thế hệ mình.
Khởi động từ tháng 10, “Bến Đình Xoan” trước hết xuất hiện trên không gian số. Chuỗi video ngắn được đăng tải trên TikTok, Facebook, Threads giới thiệu từng mảng nhỏ về Hát Xoan: từ tích truyện, làn điệu, nhịp phách đến hậu trường đời sống của người thực hành di sản.
Các clip quay theo góc nhìn POV, đưa người xem vào cảm giác “ngồi ngay giữa phường Xoan”, nghe tiếng trống, tiếng phách, tiếng hát ngân vang mà không cần bước chân khỏi Hà Nội. Chính lối kể chuyện gần gũi, thẳng vào trải nghiệm đã giúp những video này nhanh chóng nhận được nhiều lượt chia sẻ, bình luận tích cực từ các bạn trẻ.
Lớp học hát Xoan – Mở cửa di sản
Không chỉ dừng lại ở các sản phẩm nội dung trên không gian số, dự án tiếp tục mở rộng hoạt động thông qua chương trình “Lớp học Hát Xoan – Mở cửa di sản” được tổ chức trực tuyến hai lần mỗi tháng. Nhờ hình thức online, lớp học mở ra cơ hội tiếp cận rộng rãi cho cộng đồng trẻ ở nhiều tỉnh thành, từ Hà Nội, Phú Thọ đến TP. Hồ Chí Minh.
Mỗi buổi học được thiết kế với quy mô vừa phải, đảm bảo người tham gia có thể theo sát hướng dẫn: từ phần giới thiệu bối cảnh, cấu trúc làn điệu đến thực hành từng câu hát cơ bản dưới sự hướng dẫn của giảng viên và nghệ nhân.
“Em từng nghĩ Hát Xoan rất xa vời. Nhưng khi được giải thích từng nhịp phách, ý nghĩa lời ca rồi thử hát ngay tại lớp, em mới nhận ra di sản này hóa ra rất gần và rất đẹp”, một học viên chia sẻ sau buổi học.
Sự hưởng ứng tích cực từ người tham gia cho thấy: khi di sản được truyền tải bằng phương thức phú hợp, giới trẻ hoàn toàn sẵn lòng đón nhận và đồng hành.
Hành trình trở về nguồn tại Phú Thọ
Để những câu chuyện kể về Hát Xoan không chỉ là tư liệu thứ cấp, nhóm sinh viên đã thực hiện chuyến đi về Phú Thọ, gặp gỡ và phỏng vấn các nghệ nhân, ghi lại khung cảnh đình làng, buổi sinh hoạt phường Xoan, những câu chuyện phía sau lời hát.
Những tư liệu này trở thành chất liệu chính cho chuỗi phóng sự ngắn và bộ phim tài liệu mà nhóm đang hoàn thiện, đồng thời là nền tảng nội dung cho minishow trải nghiệm “Diệu Thanh Xoan” sắp tới.
Một thành viên nhóm chia sẻ: “Lần đầu mình được ngồi nghe các cô các chú nghệ nhân kể về Hát Xoan, mình mới hiểu tại sao họ dành cả đời để giữ gìn di sản. Những câu chuyện ấy khiến mình thêm quyết tâm làm dự án này thật tốt.”
“Diệu Thanh Xoan” – Cuộc gặp gỡ thân mật với di sản
“Diệu Thanh Xoan” dự kiến diễn ra ngày 30/11 tại quán Chill Desk Coffee, với không gian khoảng 105m² và quy mô khoảng 60 khách. Đây không phải là một đêm diễn nghệ thuật thông thường, mà như một cuộc gặp gỡ thân mật với di sản.
Trong không gian gần gũi, khách tham dự sẽ được dẫn dắt qua bốn “cửa” trải nghiệm: lắng nghe tiếng trống – tiếng phách, khám phá các làn điệu Xoan, tìm hiểu yếu tố nghi lễ – tín ngưỡng, giao lưu trực tiếp cùng nghệ nhân và thử tập những câu hát, động tác đơn giản nếu mong muốn. Mỗi phần đều được xây dựng để người trẻ không chỉ quan sát, mà còn thật sự “chạm” vào di sản.
Xen giữa các tiết mục là những đoạn phóng sự và hình ảnh hậu trường ghi lại hành trình của nhóm sinh viên – từ buổi họp đầu tiên, các buổi tập hát còn lúng túng cho đến khoảnh khắc xúc động khi được nghe nghệ nhân kể chuyện nghề. Cách dàn dựng này giúp khán giả hiểu rõ hơn lý do vì sao một thế hệ trẻ lại dành nhiều tâm huyết để đi tìm lại thanh âm truyền thống.
Khi người trẻ trở thành cầu nối di sản
Điểm đáng chú ý ở “Bến Đình Xoan” không nằm ở quy mô ngân sách hay sân khấu hoành tráng, mà là cách nhóm sinh viên lựa chọn đứng vào vai “cầu nối”: lắng nghe nghệ nhân, học cho đúng tinh thần Hát Xoan, rồi diễn giải lại bằng thứ ngôn ngữ hình ảnh, âm thanh mà thế hệ mình đang sử dụng hàng ngày.
Thông qua hai lớp học hát Xoan, chuỗi nội dung số và minishow “Diệu Thanh Xoan” sắp tới, dự án đang từng bước biến Hát Xoan từ “một cái tên trong danh sách di sản” thành một trải nghiệm sống động, có thể chạm, có thể hát, có thể chia sẻ trên mạng xã hội.
Trong bối cảnh nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống đứng trước nguy cơ bị lãng quên, những nỗ lực kiên trì, sáng tạo từ các dự án sinh viên như “Bến Đình Xoan” cho thấy một hướng đi tích cực: bảo tồn không chỉ bằng ký ức, mà bằng chính trải nghiệm của thế hệ hôm nay.
Thông tin sự kiện “Diệu Thanh Xoan”:
- Thời gian: 30/11/2025
- Địa điểm: Chill Desk Coffee (không gian 105m², quy mô 60 khách)
- Đơn vị thực hiện: Nhóm sinh viên lớp Quản trị thương hiệu 3, Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, ĐHQGHN
Ảnh: BTCC